چگونه مد و لباس بر سلامت روان تاثیر می‌گذارد؟
۱۴ دی‌ماه، روز جهانی سلامت و ذهن و بدن است؛ اما می‌دانستید که لباس‌هایی که می‌پوشید، می‌تواند نقش بسزایی در سلامت روان و ذهن شما داشته باشد؟ این امر یک واقعیت اثبات‌شده است و مد و لباس می‌تواند هم تاثیر مثبت و هم تاثیر منفی در ذهن و روان ما بگذارد. اما چگونه؟ برای گرفتن پاسخ این سوال، با مدمن همراه شوید.
آیا با لباس‌هایی که به تن می‌کنید، راحت هستید؟ جواب این سوال مهم است، چون لباس‌هایی که می‌پوشیم می‌توانند تاثیرات مثبت و منفی بر سلامت روان ما بگذارند. می‌دانیم که نحوهٔ لباس پوشیدن بر شناخت افراد نسبت به ما تاثیر می‌گذارد؛ اما باید بدانید که همین لباس می‌تواند بر روح و روان خودمان نیز تاثیرگذار باشد. پوشیدن لباس‌های مختلف، افکار و فرآیندهای ذهنی مختلفی را ایجاد می‌کند. لباس می‌تواند روحیه و افکار ما را تغییر دهد.
لباس پوشیدن اول صبح: این کاری است که روزانه انجام می‌دهیم و برخی آگاهانه‌تر از دیگران این کار را انجام می‌دهند. ما صبح‌ها برای رفتن به سر کار لباس می‌پوشیم، یا برای صرف ناهار با دوست‌مان حاضر می‌شویم یا ممکن است برای مراسمی لباس مجلسی به تن کنیم. و با انتخاب هر لباس (عمدا یا ناخواسته) به‌صورت غیرکلامی با دنیای خارج ارتباط برقرار می‌کنیم.
جای هیچ تردیدی وجود ندارد که آنچه که ما به تن می‌کنیم، همان چیزی است که ما هستیم؛ چون مد و لباس راهی برای نشان دادن خود، هویت و حتی نشان دادن احساس‌مان است. لباس‌هایی که روزانه می‌پوشیم، بیانگر روشی است که می‌خواهیم دیگران از طریق آن ما را درک کنند؛ حتی با این لباس‌ها است که می‌توانیم بفهمیم خودمان را چگونه می‌بینیم. لباس‌ها حتی بر توانایی شناختی ما نیز تاثیر می‌گذارند.
شناخت پوشش
در سال ۲۰۱۲ محققانی از دانشگاه Northwestern آمریکا دریافتند که پوشیدن لباس‌های خاص بر روان و عملکرد فرد تاثیر دارد. این محققان به این نتیجه رسیدند که هر لباس معنای نمادین دارد. وقتی لباسی با یک معنی خاص را می‌پوشیم، این پوشش بر وضعیت روانی ما می‌تواند تاثیر بگذارد. به این امر «شناخت پوشش» اطلاق می‌شود.
به عنوان مثال، روپوش آزمایشگاه به هوش و تفکر علمی ربط دارد. بنا به گفته محققان زمانی که فردی روپوش آزمایشگاه به تن می‌کند، این خصوصیاتی که روپوش نماد آن است، تاثیرات مثبتی بر عملکرد فرد در انجام وظایف خاص می‌گذارد. نتایج مطالعه نشان می‌دهد که آنچه ما می‌پوشیم و معنای نمادینی که لباس‌های خاص دارد، تاثیرات بسزایی بر وضعیت روحی و روانی ما دارد.
Camay Abraham که دارای مدرک کارشناسی ارشد در زمینه روانشناسی کاربردی در مد و لباس از دانشگاه فشن لندن است، می‌گوید:
این تجربه واقعا نشان می‌دهد که لباس چگونه می‌تواند بر روان و حواس ما تاثیر بگذارد؛ حتی بر احساسی که نسبت به خود و شایستگی‌هایمان داریم هم اثرگذار است.
این تاثیرات ممکن است مثبت یا منفی باشد. آبراهام معتقد است اگر لباسی که می‌پوشیم با یک ساختار منفی مرتبط باشد، می‌تواند تاثیر منفی بر سلامت روان ما بگذارد. بنابراین «شناخت پوشش» یک خیابان دوطرفه است، درست مثل انتخاب روزانه لباس ما که می‌تواند احساس خوب یا بدی به ما منتقل کند.
در روزهایی که حالمان خوب نیست، می‌توانیم لباس‌هایی بپوشیم که احساس خوبی به ما منتقل می‌کند و مثل زرهی در مقابل حال بدمان عمل می‌کند. در چنین روزهایی ممکن است ست کردن لباس کمی برایتان دشوار باشد؛ در چنین مواقعی لباسی بپوشید که راحت است.
ناهماهنگی شناختی
گاهی دوست دارید از استایل افراد دیگری تقلید کنید؛ اما ممکن است چنین استایلی، حسی که به آن فرد می‌دهد را به شما منتقل نکند و با آن اصلا احساس راحتی نکنید. در چنین مواقعی هرگز چنین لباس‌هایی را نپوشید. در این مورد، آبراهام به رابطهٔ بین ناهماهنگی و ناسازگاری شناختی و فشن اشاره می‌کند. اصطلاح «ناهماهنگی شناختی» نوعی پدیدهٔ روان‌شناختی را توصیف می‌کند که در آن عملی که با اعتقادات یا ارزش‌های شخصی ما همسو نیست، منجر به کشمکش و ناسازگاری ذهنی و در نتیجه ناراحتی روانی می‌شود. برای رفع چنین مشکلی، یا باید کاری که با عقایدمان همسو نیست را انجام ندهیم، یا خودمان را متقاعد کنیم که چنین عملی در واقع همان چیزی است که می‌خواهیم انجام دهیم.
گاهی فرد ممکن است دیگر چنین لباسی نپوشد، گاهی هم امکان دارد اعتقادات و باورهای خود را همسو با آن لباس کند.
آبراهام می‌گوید:
شما متوجه می‌شوید که این استایلی که دارید، با اعتقادات، باورها، ایدئال‌ها یا ارزش‌های شما سازگار نیست، بنابراین از لحاظ روانی احساس ناراحتی می‌کنید و سعی می‌کنید با تغییر استایل‌تان، این احساسات بد را از خود دور کنید.
اگر شما هم چنین مشکلی دارید، سعی کنید چیزی بپوشید که با آن احساس راحتی می‌کنید. گاهی نیز می‌خواهیم نشان دهیم که این استایل، قسمت جدیدی از خودمان است و دقیقا همان چیزی است که می‌خواهیم به خودمان و دیگران منتقل کنیم.
یک آزمایشی در این زمینه انجام شد که ۱۰۰ زن در آن شرکت کردند و از آن‌ها در مورد لباسی که هنگام افسردگی به تن می‌کنند، پرسیده شد. بیش از نیمی از آن‌ها شلوار جین و پیراهن گشاد را انتخاب کردند و ۹۰ درصد آن‌ها گفتند که در چنین مواقعی از هر لباسی که احساس اعتماد به نفس آن‌ها را تقویت می‌کند، غافل می‌شوند. این نشان می‌دهد که وقتی که حالمان خوب نیست، لباس ساده انتخاب می‌کنیم؛ چون نمی‌خواهیم مورد توجه واقع شویم.
فقط ۲ درصد این زنان گفتند که زمانی که خوشحال هستند، لباس گشاد می‌پوشند. این ممکن است مربوط به درمان رایج توصیه‌شده برای افسردگی باشد که بر تسکین و مراقبت از خود تمرکز دارد. این هم درست است، اما باید به این نکته نیز توجه داشته باشیم که انتخاب لباسی که به ما حس راحتی و آرامش می‌بخشد و ظاهر ما را زیبا می‌کند نیز بر روحیه تاثیر مثبتی دارد. ارتباط بین روحیهٔ ما، تلاشی که می‌خواهیم بکنیم و هچنین ظاهرمان مشخص و آشکار است. اغلب لباس و ظاهر یک فرد گویای وضعیت روحی او است.
مطالعات زیادی نشان داده‌اند که لباس‌هایی که به هنگام شادی می‌پوشیم، لباس‌هایی متناسب و خوش‌فرم با رنگ‌های روشن هستند. ما می‌توانیم زمانی که حال روحی‌مان خوب نیست، چنین لباس‌هایی را انتخاب کنیم و به خودمان اعتماد به نفس ببخشیم. این نشان از قدرت روان‌شناختی لباس و چگونگی تاثیر انتخاب درست بر شادی افراد دارد.
حالا سوال این است: آیا باید لباسی مطابق با احساس‌تان بپوشید یا لباسی که می‌خواهید آن احساس را در شما ایجاد کند؟
آبراهام معتقد است که باید لباسی پوشید که احساسی که می‌خواهیم را در ما ایجاد کند؛ چون باید به این موضوع تمرکز کنید که می‌خواهید چه احساسی داشته باشید، نه اینکه الان چه حسی دارید. مثلا اگر بی‌حوصله یا ناراحت هستید، لباسی بپوشید که حس شادی و سرزندگی در شما ایجاد کند.
پوشیدن آن چیزی که می‌خواهید احساس مورد نظرتان را به شما منتقل کند، روشی است که وضعیت روحی که به دنبالش هستید را مجسم می‌کند و باعث می‌شود که دیگران نگرش مثبتی نسبت شما داشته باشند.
اما مد و لباس فقط احساسات ما را نشان نمی‌ٔهد؛ مد بر نحوهٔ برخورد سایر افراد با ما نیز تاثیرگذار است که به نوبهٔ خود می‌تواند سلامت روان ما را تحت تاثیر بگذارد.
آبراهام مثالی در این مورد می‌زند:
با پوشیدن لباس‌های مد روز، ممکن است بیشتر مورد پذیرش مردم قرار بگیرید، چون چهارچوبی را دنبال می‌کنید که در زمانهٔ خود، در جامعه قابل قبول است.
تاثیر رنگ‌ها
رنگ‌ها نقش مهمی در تحقیقاتی که در این موضوع انجام شده است، دارند. رنگ یکی از مهم‌ترین راه‌هایی است که می‌توانیم از طریق آن خود و شخصیت‌مان را نشان دهیم. بنابراین انتخاب رنگ‌های خاص به چه معنا است؟ لیتریس ایسمن (Leatrice Eiseman) که در زمینه رنگ‌شناسی تخصص دارد، توضیح می‌دهد که چگونه نقش رنگ‌ها در طبیعت با احساساتی که از آن‌ها می‌گیریم ارتباط دارد. او می‌گوید که رنگ آبی همواره برای ما یادآور آسمان است و این یک حس مثبت به انسان منتقل می‌کند؛ به علاوه رنگ آبی به این معنی است که طوفانی در راه نیست و آسمان صاف و آبی است. به همین دلیل است که این رنگ یادآور ثبات و آرامش است. او پیشنهاد می‌کند که آقایان در ملاقاتی که با خانم‌ها دارند بهتر است آبی بپوشند، چون باعث ایجاد حس آرامش و ثبات در طرف مقابل می‌شود. با پوشیدن چنین رنگ‌های آرامش‌بخشی، خودمان نیز احساس آرامش خواهیم کرد.
اغلب رنگ قرمز را زمانی انتخاب می‌کنیم که (ناخودآگاه یا عمدی) می‌خواهیم قدرت و شجاعت خود را با رنگی جذاب که نمی‌شود آن را نادیده گرفت، نشان دهیم. به عنوان مثال سیاستمداران برجسته وسخنرانان مشهور معمولا از کراوات قرمز استفاده می‌کنند. از لحاظ روان‌شناختی رنگ قرمز با مفهوم خون و خطر هم ارتباط دارد و به این معنی است که اگر لباس قرمز بپوشیم، نیرویی هستیم که باید جدی گرفته شود.
رنگ همچنین جزو جدایی‌ناپذیری از هویتی است که می‌خواهیم از طریق لباس به دیگران نشان دهیم. مثلا استایل گوتیک کاملا به رنگ سیاه است و به نوعی نشان‌گر افسردگی یا خشونت است. تحقیقات نشان داده است که تیم‌های ورزشی که لباس تیم‌شان به رنگ سیاه است، نسبت به سایر تیم‌ها پرخاشگرتر هستند.
دکتر Alastair Tombs عضو گروهی از محققان دانشگاه Queensland است که در مورد چگونگی استفاده از لباس برای تقویت، بیان یا پنهان کردن احساسات تحقیق کرده‌اند. او می‌گوید:
فقط تعداد کمی از افراد در مورد استفاده از لباس برای تغییر روحیه خود صحبت کردند. چنین افرادی اگر از خواب بیدار شوند و احساس خوبی نداشته باشند، چیزی می‌پوشند که حال‌شان را بهتر کند. در مواقع دیگر، آن‌ها لباس‌هایی می‌پوشند که احساسات‌شان را پنهان کند.
لباس‌ها احساسات مختلفی به ما منتقل می‌کنند و رنگ یکی از قوی‌ترین روش‌هایی است که می‌توانیم از طریق آن احساسات خود را بیان کنیم.
مطالعات زیادی در این زمینه انجام شده است، اما یک چیز بسیار واضح است: بین روحیه و احساسات ما و آنچه که برای پوشیدن انتخاب می‌کنیم، ارتباط مستقیم وجود دارد. این امر به‌طور چشمگیری بر رفتار، اعتماد به نفس و تعاملات اجتماعی ما تاثیر دارد. Julie Zanes که یک مشاور است، می‌گوید:
من مراجعانم را تشویق می‌کنم که طوری لباس بپوشند که انگار حال‌شان خوب است. این امر بر عزت نفس آن‌ها تاثیر مثبت می‌گذارد و باعث می‌شود تفکرمثبت جایگزین افکار منفی‌شان شود.
و این است قدرت مد و لباس!
سخن آخر
لباسی که می‌پوشیم، نشان می‌دهد که دوست داریم چگونه مردم با ما رفتار کنند، به چه گروه از جامعه تعلق داریم یا می‌خواهیم مورد قبول چه جمعی واقع شویم. پذیرش آنچه که هستیم و آنچه که می‌پوشیم به ما آرامش روانی می‌بخشد، همان‌طور که پوشیدن لباسی که با آن راحت هستیم می‌تواند بر سلامت روان ما تاثیر بگذارد.
منابع: dw ـ olaonikoyi
