مد مفهومی، آوانگارد و معناگرا

 در صنعت مد، امروزه واژه ای جدید با نام" مد مفهومی" وارد شده است که هدف آن به نمایش گذاشتن پوشش یا کل اعضای بدن یک فرد نیست بلکه این رشته از مد با اهداف جدید که از فلسفه نیز تغذیه می کند به همراه است و چشم اندازهای متنوع و جالبی را به عرصه مد اضافه کرده است. در ادامه به معرفی و شرح اهداف بنیانگذاران این رشته در مد و بررسی آثار آنها نیز می پردازیم.

"Conseptual Art"؛ هنر مفهمومی

" کانسپچوال آرت" یک نظریه هنری بود که در 1965 م در آمریکا و اروپا شکل گرفت که بعد از مینیمال آرت و ابتدای پست مدرن در جوامع و در بستر هنرنفاشی، مجسمه سازی و شهر سازی به کار گرفته شد. در این نظریه ایده فرد هنرمند بر اثر نهایی او ارجحیت دارد. تمام عناصر به کار رفته در این نوع هنر با بیان نامحدودی ازخلاقیت سر و کار دارد. همچنین به بیان نوین از تعریف مخاطب می پردازد چرا که هنرمند این عرصه معتقد است «ابتدا باید ذهن مخاطب پس از دیدن اثر به چالش و تفکر واداشته شود تا احساسات او» همچنین مخاطب با یک انگاشت کلی از موارد خاص سر و کار دارد.

مد مفهومی از رویا تا واقعیت

بسیاری از شاخه ها درحوزه مد مانند رشته های صنعتی دیگر میان رشته ای شده اند و ما در ده های اخیر شاهد تحولات چشمگیر در صنعت مد و لباس شده ایم که یکی از این تاثیرات در رابطه با رشته مد مفهومی می باشد. مد مفهومی "conseptual fashion” به آن شاخه از هنر مد اطلاق می شود که لباس ها از کارکرد واقعیشان فاصله می گیرند و به دنبال انتقال یک پیام مهم از خلق کننده تا خود اثر به مخاطب را هدف قرار می دهند.

تمام خصوصیات لباس طراحی شده در مد مفهومی دلالت بر نگاه زیبایی شناسانه و فلسفی دارد و مخاطب خود را درگیر رویکردی معناگرایانه می نماید. کاربرد این لباس ها برای استفاده در دنیای واقعی نیست بلکه با هدف عمومی سازی یک ایدئولوژی وبرای نهادینه کردن یک روش در فرهنگ، تفکر و آداب یک جامعه به کار می رود. در طراحی لباس ها به روش مد مفهومی سعی می شود احساسات و اندیشه های اصیل انسانی نمایان شوند و بدن فرد نمایش دهنده آن ابزاری برای تکامل معنوی و روح اثر مورد استفاده قرار می گیرد.

مد مفهومی: پیوند هنرهای تجسمی و مد

در این رشته از طراحی هنرمند سعی بر حذف کارکردهای اصلی آن نیست بلکه تلاش می کند تا از لباس به عنوان یک رسانه آرتیستیک استفاده کند تا مرزهای اندیشه، تصورات ذهن، معنویات و صفات را در هم آمیزد و ابزار او علوم و فنون و حتی تکنولوژی هستند. همچنین هر گونه جسمیت بخشیدن به لباس سرچشمه از تصورات ذهن خالق آن است که از این طریق عینیت داده می شود. تخیل و خلاقیت لازمه مد مفهومی قوه تخیل و خلاقیت هنرمند اولین عناصر مورد استفاده برای خلق لباس مفهومی Consepyual clothing است. مقوله ای که وضوح در طراحی های هنرمندانی مانند" حسین چالایان" می توان یافت. در خلق این نوع لباس منبع اصلی الهامات آنها عناصر اصلی در طبیعت و حتی مسائل اجتماعی جامعه هستند که در دلشان نیازهای دنیای زنان و تفکراتشان انباشته شده است.

یاویی کوساما، خالق نقطه های رنگی

از بین هنرمندان مشهور این سبک می توان به "یاویی کوساما" هنرمند ژاپنی اشاره کرد. وجه مشخصه طراحی های او تلفیق هنرمندانه عناصر دنیای تجسمی، چیدمان و نقاشی و در عین حال مجسمه سازی است. امضای او رد نقاط و دایره های کوچک و بزرگ بر روی سطوح، مکان ها و بر روی پارچه ها است. درسال 1967 در نیویورک در جریان اعتراض به جنگ ویتنام، پرفورم های پرقدرت او به حمایت از هیپی ها اجرا شدند. او برتن مخاطبانش در خیابان نقش های خال خالی می کشید. کوساما تمام اجراهایش را فیلمبرداری کرد و به تهیه کنندگی خودش در چهارمین مسابقه بین المللی فیلم تجربی بلژیک شرکت نمود که موفق به کسب جایزه ایده و خلاقیت شد. در همان سال کمپانی خود را با نام فشن کوساما" افتتاح کرد و آثار آوانگاردش را برای فروش به معرض نمایش گذاشت.

لوسی آرتا Lucy Arta

هنرمند علیه جنگ و خشونت از دیگر هنرمندان مطرح سبک مد مفهومی می توان به "لوسی آرتا" اهل بریتانیا اشاره کرد. او درزمینه هنرهای مفهومی تحصیل کرد و پس از پایان تحصیلاتش به خلق آثار یونیک و منحصر به فرد روی آورد. او در طراحی هایش نیم نگاهی به زندگی پناهندگان دارد. وجه مشخصه بارز و دیگر او تلفیق ویدئو آرت، عکاسی، پرفورمنس و طراحی است که در آن شاخصه هایی مانند بدن، معماری، لباس و مد قابل توجه و بررسی قرار می گیرند. جنگ اصلی ترین منبع الهام او برای طراحی پرفورمنس هایش قلمداد می شود. ایده لباس پناهگاه آرتا نسبت انسان با مکان های مختلف را بررسی می کند و رابطه فضا و بدن را به گونه ای متفاوت نمایش می دهد.

نرگس طافی؛ هنرمند مد مفهومی در ایران

هرچند که تاریخچه و زمینه قدرتمندی در زمینه لباس مفهومی وجود ندارد اما گاها هنرمندانی از دل دانشگاه ها به این حوزه سرک می کشند تا بتوانند ذائقه تلخ مخاطب مد مفهومی در ایران را برای دقایقی هم که شده شیرین کنند. "نرگس طافی" تحصیلات خود را در زمینه طراحی لباس از دانشگاه UPF از دانشگاه بارسلون به پایان رساند. همچنین او توانست در جشنواره مد و لباس فجردر ایران موفق به دریافت جایزه بهترین طراح لباس گردد. کلکسیون نمایشگاه لباس "کوته آستینان" وی با استقبال خوبی از طرف مخاطبان لباس مفهومی در ایران مواجه شد. نمایشی از تلاش برای پرکردن شکاف های طبقاتی بین دو قشر فقیر و ثروتمند جامعه که به دستاوردی موفقیت آمیز تبدیل شد.

سخن آخر

این گونه که به نظر می آید سالانه به تعداد کثیر مخاطبان هنر مد مفهومی اضافه می شود و امید است که طراحان لباس مفهومی در ایران بتوانند با جایگاه ویژه ای دست پیدا کنند و شمار آنها هر روز رو به افزایش باشد. "فروشگاه اینترنتی مدمن" سعی دارد تا در اعتلای فرهنگ و هنر مد اطلاعات مفیدی را در حوزه ای مختلف این رشته در اختیار شما مخاطبان گرامی قرار دهد.